ایصال الطالب الی المکاسب (کتاب)کتاب « إيصال الطالب في شرح المكاسب» اثر آية الله سید محمد حسینی شیرازی ، از تعليقات و شروح تركيبى مزجى كتاب المكاسب شیخ انصاری است و همه مباحث و مسايل و احكام مکاسب محرمه و احكام كسب و معامله و جزييات و فروعات آن تا باب بيع و مسايل مختلف بیع و شرايط متعاقدين بررسى و شرح شده و نقض و ابرام‌هاى مؤلف نسبت به ديگر آراى فقهى و مبانى فقهاى متقدم و متأخر شیعه تبيين شده است. ۱ - درباره مؤلفسید محمد شیرازی در سال ۱۳۴۷ ه. ق در شهر نجف اشرف متولد شد. وى در حالى كه تنها ۹ سال داشت همراه پدر بزرگوارشان مرحوم سيد مهدى شيرازى به کربلای مقدس هجرت نمود. دروس مقدماتى و عاليه حوزه را در محضر جمعى از اساتيد بزرگ تلمذ نموده و نخست به تدريس دروس سطح پرداخته و هنگامى به تدريس كتاب کفایة الأصول - آخرين كتاب سطح- مشغول شدند . ايشان در بوجود آوردن حوزه‌هاى علميه در ایران و عراق و کویت و سوریه و غيره نيز همت گماشتند و دهها مدرسه دينى ايجاد نموده و حوزه‌هاى مختلف علميه را تحت پوشش و حمايت خود قرار دادند. ۲ - انگيزه تأليف تبيين مجملات و شرح ابهامات و تأملات كتاب و دلايل و پشتوانه نظرى انديشه‌هاى فقهى، هدف اصلى اين شرح مفصل است. مكاسب محرمه همواره به دليل مباحث فنى و فشرده و عبارات مندمج و پيچيده مورد شرح و بررسى فقها قرار گرفته است. بخشى از اين پيچيدگى‌ها جزو حسن كتاب و موجب اعتبار آن است اما برخى ديگر را مى‌توان با عبارات روشن‌تر براى طلاب روشن ساخت. شارح با عنايت به اين موضوع در صدد رفع سختى‌ها و حل اندماج‌ها و تأملات متن است و به صورت تركيبى به توضيح عبارات مى‌پردازد. ۳ - ساختار متن شیخ انصاری در بالاى صفحه و شرح و تعليقه هر عبارت در ذيل آن قرار گرفته و با نقل اولين كلمه هر عبارت، مقاصد مؤلف و معناى متن به اختصار تشريح شده و نكات مبهم و نا معلوم يا استدلال‌هاى ناروشن، با عباراتى روشن‌تر و بيشتر براى استفاده طلاب آسان شده است. چون شرح تركيبى و مزجى است، سعى شده معنى كلمه و عبارات و مقصود شقوق مطرح شده، روشن گردد و مبناى فقهى هر نظر تبيين گردد. ۴ - گزارش محتوا شرح‌ها به صورت تركيبى و مزجى از ابتداى باب مکاسب تا پايان مباحث احكام قبض را شامل مى‌شود. شارح در اين تعليقات در صدد است جاهاى مهم و مجمل متن و اشارات كلى مؤلف فرهيخته را روشن سازد و فتأمل‌ها و نكات كلى او را در حد مختصرى توضيح دهد. در هر مبحث اين اصل اختصار در عين رفع ابهام از مباحث مجمل رعايت شده است. گاهى هم مصادر اقوال و آرا پى‌گيرى و شناسايى شده است. البته توضيحات جلد اول بيشتر از مجلدات بعدى است فى المثل در تبيين مفهوم مكاسب و اصطلاحات مربوط به بیع و شرا و محرمات مكاسب، تفاسير و تعليقات شارح بيشتر و گسترده‌تر از مباحث باب بيع است; اما در كل، همه اين مباحث به جاهايى اختصاص يافته كه در متن مكاسب تعليل يا نظريه مجملى ارائه شده يا به اقوال و آرا و مبانى خاصى استناد گرديده يا از ادله روايى و اجتهادى، استنباط ويژه و مبهمى صورت گرفته است. در اين موارد شارح به رفع ابهام از تعليل‌ها، تبيين مبانى و شرح شقوق و جوانب و فروعات و جزييات بحث پرداخته و با دقت رابطه ميان فتاوى و اقوال و دلايل و مبانى را برقرار ساخته است. گاهى در پاسخ‌هاى شيخ انصارى خدشه وارد كرده و پاسخ بهترى براى رد نظريات مخالف يا اشكالات مطرح شده ارائه گرديده و گاهى هم خود شارح به طرح استدلال‌هاى خاص و تمسك به آيات و روايات پرداخته و ادله روايى مختلف را نقل نموده است. جلد اول به نوع اول و دوم و سوم از مکاسب محرمه اختصاص يافته [۱]
إيصال الطالب في شرح المكاسب، سيد محمد حسينى شيرازى، ج۱، ص ۴.
و در جلد پايانى نيز احکام ، فروعات و مسايل مرتبط به تقد و نسيه، مبانى نظرى قبض و احکام آن و تنبيهات و فروعات اين مسئله بررسى شده است. در اين ميان در ديگر مجلدات، تعليقات گسترده‌اى پيرامون مباحث تجارت، كسب‌هاى حرام و احكام بيع و شرايط متعاقدين و فروعات گسترده و جزييات اين مباحث آمده است. در مبحث مكاسب به تفصيل مسايل و جزييات كسب‌هاى نامشروع مانند فروش اسلحه به دشمن، فروش اعیان نجسه و اجرت بر عبادات بررسى و تحقيق شده است. در اين مباحث، برخى موضوعات اخلاقى مانند مبحث غیبت و کذب از ديدگاه فقهى تحليل و تشريح گرديده و شارح مطابق متن به روشن سازى مقاصد متن پرداخته است. [۲]
إيصال الطالب في شرح المكاسب، سيد محمد حسينى شيرازى، ج۲، ص ۲ .
۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی |